Hoe vaar je met een op afstand bestuurd schip door een sluis?

Over die vraag heeft een aantal collega’s van Rijkswaterstaat zich gebogen tijdens een workshop. Belangrijk, want de beleidsregel ‘experimenteren op rijkswaterwegen’ maakt het mogelijk dat er nu al slimme schepen in Nederland varen. In deze workshop hebben we met elkaar een analyse gemaakt  wat er gebeurt als een op afstand bestuurbaar schip door een sluis wil varen: een mogelijkheid die zich in de nabije toekomst al kan aandienen.

Aan de hand van een case zijn verschillende scenario’s uitgewerkt over het passeren van de sluis. De case betrof een varende plasticverzamelaar van 30 meter lang. Volgeladen met plastic moet hij een sluis passeren om zijn afval af te geven bij de inzamelaar. Besturing op afstand ligt bij dit soort concepten voor de hand. Hoe gaat de bedienaar op de sluis hiermee om? En wat zijn de aandachtspunten voor de afstandbedienaar? Daarvoor is een aantal scenario’s doorleefd: met met of zonder drukte, gezamenlijke of individuele passage en een lokaal bediende en op afstand bediende sluis.

Hoe gaat de bedienaar van de sluis hier mee om? Als uitgangspunt is het standaard proces van sluispassage genomen en per stap is beoordeeld hoe deze op afstand bediend te doorlopen.

Tijdens de workshop hebben we deze stappen doorlopen met de vraag: hoe handelt of zou een van afstand bestuurbaar schip in deze situatie moeten handelen? We delen graag een aantal van de uitkomsten.

Hoe voer je het passeren van een sluis op afstand uit?

Zo gaat een sluispassage op hoofdlijnen in zijn werk:

1. Naderen van de sluis
2. Slot toebedeeld krijgen
3. Wachten (als het nodig is)
4. Invaren (alleen of in volgorde)
5. Afmeren
6. Nivelleren
7. Uitvaren bij groen licht

Tijdens het doorlopen van het proces in de sluis is er regelmatig contact per marifoon. Voor een veilige passage door de sluis is het nodig dat de kapitein van het schip ook over betrouwbare data en informatie beschikt. Hij moet immers op de hoogte zijn van de lokale nautische informatie, zoals waterstanden, stroomsnelheden, dwarswinden en vervalprognose in de sluis. Hoe doe je dat als het schip op afstand wordt bestuurd? Mogelijk biedt elektronisch contact een oplossing voor bepaalde informatieoverdracht, of moet er een steunzender aan boord voor marifoniecontact op afstand komen.

Voor een sluispassage krijgt een schip per toerbeurt een plek in de sluis toegekend. In het scenario van individuele passage is dat niet zo spannend. Moet het schip wachten? Dan is het belangrijk dat het schip een dynamic positioning uitrusting zodat het kan wachten zonder aan te hoeven meren. De schipper op afstand stuurt het schip naar de juiste plek om te wachten. Hij moet het signaal lezen of anderszins binnenkrijgen dat invaren is toegestaan en zijn toegewezen plek bezetten. Hoe gaat dan het aanmeren in de sluis zelf? Regelgeving stelt dat de schroef niet mag draaien in de sluis. Dit vraagt dus om een alternatieve afmeerinstallatie (grijparmen zijn hiervoor technisch beschikbaar) aan boord van het schip (of eventueel op het object) of het tijdelijk aan boord gaan van een matroos die voor en achter aanmeert.

Na het nivelleren, kan een schip uitvaren. In het scenario met een gezamenlijke passage kan er bij de indeling in de sluis rekening worden gehouden met het op afstand bestuurbare schip in verband met de veiligheid. Door dat schip de achterste plek te geven in de sluis, ziet hij bij het uitvaren de andere schepen voor zich. Maar ook hierbij van belang blijft: hoe geef je die informatie door; hoe weet de kapitein dat er een groen licht is en waar de stopstreep ligt etc.?

Wat zegt de regelgeving?

In principe is het uitgangspunt dat op afstand bestuurde schepen aan de dezelfde regelgeving moeten voldoen als normaal bestuurde schepen. Afhankelijk van de grootte en sterkte van de aandrijving, zou een uitzondering gemaakt kunnen worden om wel dynamic positioning toe te staan. Deze moet sterk genoeg zijn om het op afstand bestuurde schip op zijn plek te houden, maar niet te sterk om andere schepen te hinderen en de sluiskolk te beschadigen.

Daarnaast gingen de deelnemers van de workshop er vanuit dat bij de certificering voor toestemmingsverlening op de vaarweg wordt voldaan aan alle functionele eisen zoals die gelden voor een traditioneel schip. De technische invulling kan of zal uiteraard verschillen. In plaats van een schipper die op zicht navigeert, wordt er genavigeerd met behulp van een sensor of een camera. Hetzelfde geldt voor zaken als het vaarbewijs. Degene die de afstandsbediening uitvoert, moet daar natuurlijk over beschikken, net zoals de schipper aan boord.

Inzichten met een vervolg

De workshop gaf veel inzichten in praktische uitdagingen en verantwoordelijkheden waar een bestuurder op afstand rekening mee zal moeten houden voor een veilige sluispassage. Deze zullen vanuit vaarwegbeheerders en scheepsoptiek verder worden uitgewerkt. Wie weet kan er na deze stappen een experiment plaatsvinden met een op afstand bediende passage. Deze toepassingen zijn immers al beschikbaar.

Uit de workshop kwam ook een aantal losse ideeën naar voren. Denk aan het wasstraatprincipe: waarin je auto via een rails zelf door de wasstraat heen gaat of de treintjes in het Panamakanaal. De inzet van dit soort handige, meer out-of-the-box middelen, is het onderwerp van een later te houden workshop. Wil je daar meer over weten? Of verder over dit onderwerp in gesprek? Neem contact op met Gerald Menkveld voor meer informatie.